1. Cổ phần của founders nếu rời công ty sớm?

Các founders thường chỉ góp sức và một lượng tiền ban đầu. Không có chuyện sở hữu phần lớn công ty. Cổ phần phải sở hữu theo từng năm (lý tưởng 4 năm). Số năm càng lớn, thì tỉ lệ cổ phần của Investor càng có cơ hội tăng trong tương lai.

=> Founders có thể cam kết làm việc tại công ty lâu hơn để Investor đồng ý giảm tỉ lệ cổ phần xuống.

2. Số tiền Investor sẵn lòng bán lại cổ phần đang có?

Investor sở hữu tỉ lệ cao không thành vấn đề nếu Startup có quyền mua lại cổ phần. Lãi suất càng cao thì càng có lý do buộc Investor cam kết phải bán lại.

=> Kinh nghiệm Startup có thể khá hào phóng với các Investor đầu tiên vì định giá thấp. Tuy nhiên Startup có quyền mua lại cổ phần của Investor với giá gấp đôi trong vòng 3 năm. Việc này là rất dễ dàng nếu công ty đạt được thành quả như Startup dự định.

3. Investor được ưu đãi bao nhiêu % nếu mua cổ phần ở vòng sau?

Càng ưu đãi nhiều, tỉ lệ của Investor sở hữu của vòng này càng có thể giảm.

Nguyên tắc là: “Anh sở hữu ít đi thì tới vòng sau chúng tôi ưu tiên anh được mua nhiều hơn, với giá hời hơn Investor kế tiếp”.

4. Cổ phần cho Investor là biểu quyết hay không biểu quyết?

Tỉ lệ cổ phần thường chính là tỉ lệ biểu quyết quyết định đường hướng của công ty. Hầu hết các founders giỏi sẽ không thích Investor sở hữu tỉ lệ lớn là để tránh việc Investor tham gia sâu vào định hướng công ty, nhiều hơn là sợ Investor chiếm nhiều phần giá trị Startup.

=> Nếu là vậy, có thể đàm phán tỉ lệ cổ phần có thể cao nhưng ít quyền biểu quyết hơn.

5. Thời gian Công ty đạt được các mốc kinh doanh?

Thời gian càng nhanh, rủi ro cho Investor càng giảm.

=> “Nếu tôi đạt được các mức kinh doanh nhanh hơn dự kiến, anh sẽ giảm tỉ lệ cổ phần xuống chứ?”

6. Khách hàng gắn bó bao nhiêu với công ty?

Qua thời gian, nếu khách hàng càng gắn bó với công ty (tỉ lệ quay lại), Startup càng có cơ hội kiếm được tiền từ họ. Investor luôn thích điều này vì nó đảm bảo là tiền của họ sinh ra lãi cao hơn.

=> “Nếu tỉ lệ khách hàng trung thành của Startup đạt X%, Investor sẽ giảm tỉ lệ xuống chứ?”

7. Founders “đền” bao nhiêu nếu không đạt các mốc kinh doanh?

Investor đôi khi hoài nghi về các mốc kinh doanh (số user, doanh thu, …) Startup đặt ra, hãy cam kết là nếu không làm được thì đền họ cái gì, hãy tăng tỉ lệ sở hữu của họ tại mỗi mốc Startup đã không thực hiện được cam kết.

=> “Các founders sẽ đền 1/10 số cổ phần cho mỗi lần không đạt mốc kinh doanh”.

Như thế này thì ngay từ đầu có thể giảm tỉ lệ sở hữu của Investor xuống.

8. Founders sẵn sàng vay bao nhiêu trong tiền đề nghị đầu tư?

Startup sẵn sàng vay càng nhiều, thì càng an toàn cho Investor.

=> Nếu sẵn sàng cho phương án này, hãy đề nghị vay một phần, phần còn lại quy ra cổ phần.

9. Đền cho Investor gì nếu mất trắng?

Mất trắng là hơi bị khoai. Investor thì mất trắng tiền, mất niềm tin. Startup mất công nhưng được kinh nghiệm và chuyên môn. Như vậy là không công bằng cho Investor.

=> Hãy cam kết thực hiện một dự án nào đó cho họ. Làm việc cho họ trong 1 thời gian. Hoặc cam kết nếu Startup làm công ty khác thì họ có một ưu đãi nào đó.

Làm như vậy thì rủi ro mất trắng sẽ giảm xuống, nhờ đó hạ tỉ lệ sở hữu từ đầu của Investor xuống.

10. Số lần giải ngân tiền đầu tư?

Chia nhỏ khoản tiền đầu tư luôn là một ý hay. Số tiền càng lớn thì rủi ro càng cao cho Investor.
Startup có thể chia nhỏ thành 2-3 đợt đầu tư. Biết đâu sau đợt 1 Startup lại không cần thêm tiền và đỡ phải bán thêm cổ phần.

11. Vị trí mà Investor hoạt động?

Investor sẽ phù hợp nhất khi làm cổ đông, cố vấn và thành viên trong hội đồng quản trị. Có trong Ban giám đốc thì thường sẽ lấn lướt được Founders. Startup cần cân nhắc là cần Investor ở mức độ nào.

Nếu Investor muốn là người của ban Giám Đốc, thì chỉ tiêu (KPI) và phạm vi quyết định của họ phải cực kì rõ ràng và có văn bản quy định.

Vì vậy KPI và Phạm vi quyết định là thứ mang ra để đàm phán nếu Investor muốn vào Ban Giám Đốc.

12. Công ty Startup còn bao nhiêu tiền?

Startup còn càng nhiều tiền, càng có nhiều cơ hội giảm tỉ lệ cổ phần Investor xuống. Đơn giản là hãy tạm ngưng khi gặp bí. Investor sẽ cảm nhận được Startup ko vội vàng. Trong thời gian tạm ngưng thì công ty Startup vẫn sẽ đi lên, hãy thông tin cho Investor liên tục và Investor sẽ thấy công ty Startup ngày càng được định giá cao và sẽ dần “xuống nước”.

13. Bao nhiêu trong lợi nhuận có thể chia lại cho Investor?

Nếu đảm bảo một điều khoản trả tiền đều đặn cho Investor bằng lợi nhuận/doanh thu công ty cho Investor (ví dụ 20% lợi nhuận/doanh thu hàng quý cho tới khi hoàn vốn). Investor sẽ đồng ý giảm bớt tỉ lệ sở hữu.

14. Phạm vi kết hợp với các công ty của Investor?

Investor thường sẽ luôn có các công ty và danh mục dự án của họ, và họ muốn Startup kết hợp với chúng.

Hãy kết hợp theo cách “cùng bỏ công, cùng thu hoạch”, tránh đồng ý một hoạt động nào đó mà đơn phương công ty Startup thực hiện, hãy khéo léo đề cập về phạm vi này trong hợp đồng.

Nếu Investor muốn Startup thực hiện một công việc nào đó gần như đơn phương => Hãy đàm phán để đổi lấy việc: Tăng tiền đầu tư hoặc giảm tỉ lệ cổ phần.

15. Offer của Startup có thời hạn bao lâu?

Trong lúc đàm phán (có thể kéo dài nhiều tháng), công ty Startup vẫn lớn lên và đôi khi định giá nó sẽ vượt qua cả mức Startup đã đã chào bán Investor từ đầu. Vì vậy, thời hạn cũng là vũ khí để đàm phán, Startup có thể tăng thời hạn giữ offer nếu Investor đặt cọc hoặc đẩy nhanh việc đầu tư. Trong giai đoạn đàm phán liên tục gửi thông tin Startup đang phát triển hơn như thế nào.